Μουσική:αφετηρία-πορεία-σήμερα.
Κάποια λίγα για την Ιστορία.
Η μετάβαση του συμβολικού-ήχου,σε μουσική ενταγμένη στην Τέχνη με κανόνες πραγματοποιείται στη Αρχαία Ελλάδα.Τότε αναγνωρίζεται η σύνδεση της Μουσικής με την ψυχή του ανθρώπου καθώς και οι επιδράσεις που της προκαλεί.
Ο Πλάτωνας,ο Αριστοτέλης και άλλοι φιλόσοφοι εμβάθυναν στην αισθητική και ψυχολογία της μουσικής και διαμόρφωσαν την ηθική θεωρία της μουσικής,που διαπραγματεύεται την επίδραση της μουσικής στον άνθρωπο.Σύμφωνα με αυτήν,σε κάθε ρυθμική και μελωδική κίνηση υπάρχει μια ανάλογη συναισθηματική αντίδραση.Η μουσική μπορεί να επιδράσει στον άνθρωπο θετικά παροτρύνοντας τον σε μια ενέργεια της βούλησής του,αρνητικά αποτρέποντάς τον από μια ενέργεια της βούλησής του ή τέλος απονεκρώνοντας τη βούλησή του.(Δημήτρης Αθανασιάδης,2000,σελ.78).
Η ιδιότητα της μουσικής να στοχεύει και να επιδρά κατά τρόπο που θέλει αυτή στη ψυχολογία του ανθρώπου,αποτελεί χαρακτηριστικό που την ενέταξε στη πλοκή της ποίησης.Η μουσική έχει σημαντικό ρόλο στα έργα των δραματικών αγώνων.Η συνύπαρξή της με την ποίηση βοηθάει και στην εξέλιξή της (π.χ. Αριστοφάνης).Στην πορεία της ανθρώπινης Ιστορίας η μουσική, όπως αυτή διαμορφώθηκε στην Αρχαία Ελλάδα επηρεάζει την Δυτική Ευρώπη και την Ανατολική Εκκλησία, από τον βυζαντινό πολιτισμό στην ιταλική Αναγέννηση και από εκεί στον γερμανικό ιδεαλισμό και την κεντροευρωπαϊκή κουλτούρα.
Πορεία και διαχωρισμός της Μουσικής.
Όπως παρατηρήθηκε η μουσική εμφανίστηκε σε τοτεμικές κοινωνίες και διαμορφώθηκε ως Τέχνη κατά την κλασσική περίοδο της Αρχαίας Ελλάδας.Στην πορεία των χρόνων κατά την διαδοχή των πολιτισμών,καθώς αλλάζουν και μεταβάλλονται οι κοινωνίες,διαχωρίζεται η μουσική(έντεχνη+λαϊκή) αλλά και το κοινό που απευθύνεται.Από τον Μεσαίωνα και έπειτα η μουσική ακολουθεί διπλή πορεία από την μια η έντεχνη βασισμένη στους κανόνες ακμάζει,από την άλλη η λαϊκή μένει χωρίς ταλαντούχους εκφραστές.Σύμφωνα με τον Μίκη Θεοδωράκη όπως αναφέρει στο βιβλίο του "Περί Τέχνης" αυτό συμβαίνει επειδή ο καλλιτέχνης μεταβαίνει από την παραδοσιακή κοινωνία στο άστυ-κέντρο.Αρχικά στα φεουδαρχικά και εκκλησιαστικά κέντρα,αργότερα μετά την Βιομηχανική Επανάσταση στα αστικά-οικονομικά κέντρα.Κίνητρά του η δυνατότητα και τα μέσα για δημιουργία,καλύτερη ποιότητα ζωής και φήμη.Αποτέλεσμα είναι η μουσική της αστικής κοινωνίας να εξελιχθεί,να εμπλουτιστεί και να συνεχίζει να προσφέρει στους πολίτες των πόλεων.Η λαϊκή μουσική της επαρχίας χωρίς καλλιτέχνες να την συνεχίσουν μένει στατική,μετατρέπεται σε παραδοσιακή παρά ζωντανή.
Γενικό χαρακτηριστικό στους ανθρώπους κάθε εποχής,κάθε κοινωνίας,ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης αποτελεί το γεγονός πως αυτός πασχίζει να ικανοποιήσει τις υλικές του ανάγκες,παράλληλα όμως αναζητά τρόπο να εκφράσει τις ψυχικές και συναισθηματικές του ανησυχίες.Στοχεύει στην ηθική ολοκλήρωση και διακατέχεται από πνευματική αναζήτηση.(Μίκης Θεοδωράκης,Περί Τέχνης).
Κάνοντας λοιπόν μια σύγκριση μεταξύ των δύο κοινωνιών,παρατηρούμε πως η παραδοσιακή κοινωνία σε αντίθεση με την αστική,λόγο των συγκυριών αδυνατεί να συνεχίζει την μουσική της,αναγκάζεται να εκφράσει τις ψυχικές και συναισθηματικές της ανησυχίες με μουσική που δεν την αντιπροσωπεύει πλήρως καθώς ανήκει στο παρελθόν και έχει πάψει να ανανεώνεται.Άρα κατά πόσο ο άνθρωπος που ζει σε αυτές τις κοινωνίες ανανεώνεται ο ίδιος και εναρμονίζεται με το παρόν,όταν η Τέχνη που τον εκφράζει έχει πάψει να ζει;
Η Ελλάδα κινείται στους ρυθμούς της παγκοσμιοποίησης,στην καθημερινότητα της σύγχρονης κοινωνίας πέραν της παραδοσιακής τηλεόρασης έχει προστεθεί το διαδίκτυο (internet). Αυτό πλέον αποτελεί βασικό εργαλείο μέσα από το οποίο ενημερωνόμαστε,επικοινωνούμε, εκφραζόμαστε αλλά και ψυχαγωγούμαστε.Η ψυχαγωγία αποτελεί στόχο σε κάθε μορφή Τέχνης και από αυτήν της την λειτουργία δεν θα μπορούσε να λείπει η Μουσική.Στην παγκόσμια κοινωνία του σήμερα οι βιομηχανίες έχουν διεισδύσει και στο χώρο των Τεχνών.Χώρες που συγκεντρώνουν μεγαλύτερη οικονομική δύναμη έχουν την δυνατότητα για δημιουργία σταθερής κινηματογραφικής και μουσικής βιομηχανίας (Hollywood,MTV).Oι εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο,χάρις στην πρόσβασή τους στην τεχνολογική εξέλιξη έχουν την δυνατότητα για ευρεία παραγωγή,παγκόσμια ακτινοβολία και απήχηση.
Η τεχνολογική εξέλιξη του σήμερα σε συνδυασμό με την μουσική βιομηχανία έχουν διαφοροποιήσει τον τρόπο πρόσληψης της μουσικής.Η κατ΄εξοχήν αίσθηση για την πρόσληψη της μουσικής είναι η ακοή (κάποτε υπήρχε μόνο το ραδιόφωνο),με την δημιουργία των πρώτων τηλεοπτικών δικτύων έκαναν την εισαγωγή τους τα πρώτα βίντεο κλιπ (videoclip),οπού έκτοτε χρησιμοποιούμε και την όραση στην πρόσληψη και κατανόηση ενός τραγουδιού,μιας και η εικόνα έχει μεγαλύτερη εκφραστική ικανότητα από τον στίχο όταν αυτός είναι γραμμένος σε διαφορετική γλώσσα.
Ανακεφαλαιώνοντας,από την μία έχουμε βιομηχανίες ικανές να παράξουν μουσική,ικανές να δημιουργήσουν αφήγηση με τον συνδυασμό εικόνας και ήχου,ικανές να προωθήσουν και να προβάλουν τον πολιτισμό τους.Στον αντίποδα βρίσκονται χώρες ασθενέστερες οικονομικά,αδύναμες να δημιουργήσουν μουσική βιομηχανία παρόμοιου βεληνεκούς.Χάρις αυτών των γεγονότων,δημιουργείται ανισότητα στα πολιτισμικά δάνεια των χωρών και ο ισχυρότερος οικονομικά πολιτισμός είναι αυτός που τροφοδοτεί τη μουσική του και κατ' επέκταση τον πολιτισμό του.Σ' αυτό το παιχνίδι μουσικής-τεχνολογίας- παγκοσμιοποίησης-πολιτισμικών δανείων όπως έχει αποδείξει και η σύγχρονη Ιστορία της χώρας μας υπάρχει ένας κίνδυνος:η τάση για μιμητισμό,η δημιουργία φαινομένων κιτς στη Τέχνη,η αντιγραφή της ξένης μουσικής και κουλτούρας και όχι η σωστή πρόσληψη του πνεύματος της εποχής ώστε να δημιουργηθεί μουσική ενταγμένη στα πλαίσια του παγκόσμιου κλίματος και να αναφέρεται στην ελληνική κοινωνία.
Γενικό χαρακτηριστικό στους ανθρώπους κάθε εποχής,κάθε κοινωνίας,ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης αποτελεί το γεγονός πως αυτός πασχίζει να ικανοποιήσει τις υλικές του ανάγκες,παράλληλα όμως αναζητά τρόπο να εκφράσει τις ψυχικές και συναισθηματικές του ανησυχίες.Στοχεύει στην ηθική ολοκλήρωση και διακατέχεται από πνευματική αναζήτηση.(Μίκης Θεοδωράκης,Περί Τέχνης).
Κάνοντας λοιπόν μια σύγκριση μεταξύ των δύο κοινωνιών,παρατηρούμε πως η παραδοσιακή κοινωνία σε αντίθεση με την αστική,λόγο των συγκυριών αδυνατεί να συνεχίζει την μουσική της,αναγκάζεται να εκφράσει τις ψυχικές και συναισθηματικές της ανησυχίες με μουσική που δεν την αντιπροσωπεύει πλήρως καθώς ανήκει στο παρελθόν και έχει πάψει να ανανεώνεται.Άρα κατά πόσο ο άνθρωπος που ζει σε αυτές τις κοινωνίες ανανεώνεται ο ίδιος και εναρμονίζεται με το παρόν,όταν η Τέχνη που τον εκφράζει έχει πάψει να ζει;
Πλησιάζοντας το Σήμερα.
Η Βιομηχανική Επανάσταση χαρακτηρίζεται από τεχνολογική εξέλιξη,μετατόπιση της οικονομίας και του ανθρώπου στις πόλεις,διαμόρφωση των κοινωνικών τάξεων.Ως προς την διαμόρφωση των κοινωνικών τάξεων βασικό χαρακτηριστικό αποτελεί η οικονομική δυνατότητα των ατόμων που την συγκροτούν.Τον 20ο αιώνα υπάρχει το ραδιόφωνο,η τηλεόραση,ο κινηματογράφος.μια λειτουργία τους αποτελεί η ψυχαγωγία του κοινού.Η Ελλάδα κινείται στους ρυθμούς της παγκοσμιοποίησης,στην καθημερινότητα της σύγχρονης κοινωνίας πέραν της παραδοσιακής τηλεόρασης έχει προστεθεί το διαδίκτυο (internet). Αυτό πλέον αποτελεί βασικό εργαλείο μέσα από το οποίο ενημερωνόμαστε,επικοινωνούμε, εκφραζόμαστε αλλά και ψυχαγωγούμαστε.Η ψυχαγωγία αποτελεί στόχο σε κάθε μορφή Τέχνης και από αυτήν της την λειτουργία δεν θα μπορούσε να λείπει η Μουσική.Στην παγκόσμια κοινωνία του σήμερα οι βιομηχανίες έχουν διεισδύσει και στο χώρο των Τεχνών.Χώρες που συγκεντρώνουν μεγαλύτερη οικονομική δύναμη έχουν την δυνατότητα για δημιουργία σταθερής κινηματογραφικής και μουσικής βιομηχανίας (Hollywood,MTV).Oι εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο,χάρις στην πρόσβασή τους στην τεχνολογική εξέλιξη έχουν την δυνατότητα για ευρεία παραγωγή,παγκόσμια ακτινοβολία και απήχηση.
Η τεχνολογική εξέλιξη του σήμερα σε συνδυασμό με την μουσική βιομηχανία έχουν διαφοροποιήσει τον τρόπο πρόσληψης της μουσικής.Η κατ΄εξοχήν αίσθηση για την πρόσληψη της μουσικής είναι η ακοή (κάποτε υπήρχε μόνο το ραδιόφωνο),με την δημιουργία των πρώτων τηλεοπτικών δικτύων έκαναν την εισαγωγή τους τα πρώτα βίντεο κλιπ (videoclip),οπού έκτοτε χρησιμοποιούμε και την όραση στην πρόσληψη και κατανόηση ενός τραγουδιού,μιας και η εικόνα έχει μεγαλύτερη εκφραστική ικανότητα από τον στίχο όταν αυτός είναι γραμμένος σε διαφορετική γλώσσα.
Ανακεφαλαιώνοντας,από την μία έχουμε βιομηχανίες ικανές να παράξουν μουσική,ικανές να δημιουργήσουν αφήγηση με τον συνδυασμό εικόνας και ήχου,ικανές να προωθήσουν και να προβάλουν τον πολιτισμό τους.Στον αντίποδα βρίσκονται χώρες ασθενέστερες οικονομικά,αδύναμες να δημιουργήσουν μουσική βιομηχανία παρόμοιου βεληνεκούς.Χάρις αυτών των γεγονότων,δημιουργείται ανισότητα στα πολιτισμικά δάνεια των χωρών και ο ισχυρότερος οικονομικά πολιτισμός είναι αυτός που τροφοδοτεί τη μουσική του και κατ' επέκταση τον πολιτισμό του.Σ' αυτό το παιχνίδι μουσικής-τεχνολογίας- παγκοσμιοποίησης-πολιτισμικών δανείων όπως έχει αποδείξει και η σύγχρονη Ιστορία της χώρας μας υπάρχει ένας κίνδυνος:η τάση για μιμητισμό,η δημιουργία φαινομένων κιτς στη Τέχνη,η αντιγραφή της ξένης μουσικής και κουλτούρας και όχι η σωστή πρόσληψη του πνεύματος της εποχής ώστε να δημιουργηθεί μουσική ενταγμένη στα πλαίσια του παγκόσμιου κλίματος και να αναφέρεται στην ελληνική κοινωνία.
Τέχνη για την κοινωνία.
Στην Αρχαία Ελλάδα,στην αφετηρία των Τεχνών,κατά τους δραματικούς αγώνες εκτός από μυθολογικά,χρησιμοποιούνται θέματα και από την σύγχρονη κοινωνία του 5ου αιώνα (π.χ. Αρχαία Κωμωδία).Αποτέλεσμα να δημιουργηθεί Τέχνη από επίκαιρα γεγονότα της κοινωνίας,χρησιμοποιώντας ως κεντρικό ήρωα πολίτη της αθηναϊκής δημοκρατίας,με στόχο την τέρψη του κοινού.Με λίγα λόγια δηλαδή παράγεται Τέχνη από καλλιτέχνες μιας κοινωνίας για την διασκέδαση και την επιμόρφωση της συγκεκριμένης κοινωνίας.Στην εποχή μας με την εισαγωγή των βιομηχανιών,την ανισορροπία στα πολιτισμικά δάνεια,την μετάβαση του καλλιτέχνη στο κέντρο της χώρας του είτε ακόμη σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα άλλων χωρών με πιο ισχυρή μουσική βιομηχανία,κατά πόσο είναι εφικτό να παράγεται Τέχνη από τα μέλη μιας κοινωνίας για τα μέλη της ίδιας κοινωνίας;
Η τάση στου μιμητισμού στην Ελλάδα ξεκινάει την περίοδο από το 1960 ως το 1967
την εποχή της Χρυσής Νεολαίας.Ιστορικά την περίοδο εκείνη κάνει την είσοδό της στην Ελλάδα η εμπορική βιομηχανία στην Τέχνη.Πλέον υπάρχει το εμπορικό τραγούδι,περιοδικά τα οποία ασχολούνται με αυτό και διαφημιστικές εταιρίες οι οποίες κατασκευάζουν και προωθούν πρότυπα.Ο ελληνικός στίχος στα τραγούδια των συγκροτημάτων χάνεται και κυριαρχεί ο αγγλικός.Τα ελληνικά συγκροτήματα αρέσκονται στο να μιμούνται τα ξένα,χωρίς δημιουργία μουσικής η οποία θα εκφράζει την κοινωνία.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το τραγούδι Mandjurana's shake του συγκροτήματος Forminx.
Η Rap εμφανίστηκε την δεκαετία του 80' σε γκέτο της Αμερικής και έγινε εμπορική μέσο καλλιτεχνών όπως ο TuPac.Η συγκεκριμένη μουσική έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχο είδος σ΄ όλο τον κόσμο.
Σήμερα στη παγκόσμια διάθεση για έκφραση μέσα από την μουσική της Rap σ' όλο τον κόσμο καλλιτέχνες θίγουν προβλήματα των κοινωνιών τους.Δυστυχώς και σήμερα στο χώρο της μουσικής και της Rap υπάρχουν παραδείγματα μιμητισμού ξένων προτύπων,αναπαράγουν μουσική άλλων κοινωνιών,χωρίς μέριμνα για αλήθεια με κίνητρο την προβολή και το οικονομικό όφελος.Δεν θα αναλυθούν τα προβλήματα που προκύπτουν εξ΄αιτίας του συγκεκριμένου φαινομένου στο άρθρο.
Το ζητούμενο και στόχος του συγκεκριμένου άρθρου είναι να προβληματίσει για την Τέχνη της μουσικής και πότε αυτή υπάρχει,να προβληματίσει για βιομηχανίες που διεισδύουν στο χώρο της Τέχνης,με μόνο σκοπό το οικονομικό όφελος.Φυσικά αυτή είναι η λογική κάθε επιχείρησης,το κέρδος,κατά πόσο όμως αυτό βοηθάει την εξέλιξη και σωστή λειτουργία των Τεχνών;Κατ΄επέκταση,μήπως ο στόχος για οικονομικό κέρδος στο χώρο της μουσικής αλλοιώνει το τμήμα του χαρακτήρα της που είναι υπεύθυνο για την φανέρωση της αλήθεια της κοινωνίας,στη κοινωνία;
την εποχή της Χρυσής Νεολαίας.Ιστορικά την περίοδο εκείνη κάνει την είσοδό της στην Ελλάδα η εμπορική βιομηχανία στην Τέχνη.Πλέον υπάρχει το εμπορικό τραγούδι,περιοδικά τα οποία ασχολούνται με αυτό και διαφημιστικές εταιρίες οι οποίες κατασκευάζουν και προωθούν πρότυπα.Ο ελληνικός στίχος στα τραγούδια των συγκροτημάτων χάνεται και κυριαρχεί ο αγγλικός.Τα ελληνικά συγκροτήματα αρέσκονται στο να μιμούνται τα ξένα,χωρίς δημιουργία μουσικής η οποία θα εκφράζει την κοινωνία.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το τραγούδι Mandjurana's shake του συγκροτήματος Forminx.
Forminx-Mandjurana's "shake"
Σήμερα.
Στις μέρες μας στην Ελλάδα του 2014 υπάρχουν πολλά κοινωνικά προβλήματα φτώχεια,χαμηλό βιοτικό επίπεδο,ανεργία,κρίση αξιών και παιδείας. Η μουσική πλέον δεν έχει μόνο μορφή σύνθεσης.Χάρις στην τεχνολογική εξέλιξη ο ηλεκτρονικός ήχος συνδυάζεται με το στίχο και δημιουργούν κάποιο τραγούδι.Προκειμένου να είναι Τέχνη δεν οφείλει να περιγράψει και να εκφράσει όσα συμβαίνουν στην σημερινή κοινωνία;Να ψυχαγωγήσει,να απελευθερώσει και να επιμορφώσει όπως συνέβαινε στους δραματικούς αγώνες της Αρχαίας Ελλάδας;Η Rap εμφανίστηκε την δεκαετία του 80' σε γκέτο της Αμερικής και έγινε εμπορική μέσο καλλιτεχνών όπως ο TuPac.Η συγκεκριμένη μουσική έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχο είδος σ΄ όλο τον κόσμο.
Σήμερα στη παγκόσμια διάθεση για έκφραση μέσα από την μουσική της Rap σ' όλο τον κόσμο καλλιτέχνες θίγουν προβλήματα των κοινωνιών τους.Δυστυχώς και σήμερα στο χώρο της μουσικής και της Rap υπάρχουν παραδείγματα μιμητισμού ξένων προτύπων,αναπαράγουν μουσική άλλων κοινωνιών,χωρίς μέριμνα για αλήθεια με κίνητρο την προβολή και το οικονομικό όφελος.Δεν θα αναλυθούν τα προβλήματα που προκύπτουν εξ΄αιτίας του συγκεκριμένου φαινομένου στο άρθρο.
Το ζητούμενο και στόχος του συγκεκριμένου άρθρου είναι να προβληματίσει για την Τέχνη της μουσικής και πότε αυτή υπάρχει,να προβληματίσει για βιομηχανίες που διεισδύουν στο χώρο της Τέχνης,με μόνο σκοπό το οικονομικό όφελος.Φυσικά αυτή είναι η λογική κάθε επιχείρησης,το κέρδος,κατά πόσο όμως αυτό βοηθάει την εξέλιξη και σωστή λειτουργία των Τεχνών;Κατ΄επέκταση,μήπως ο στόχος για οικονομικό κέρδος στο χώρο της μουσικής αλλοιώνει το τμήμα του χαρακτήρα της που είναι υπεύθυνο για την φανέρωση της αλήθεια της κοινωνίας,στη κοινωνία;
1.Ο όρος κιτς (γερμανικά:Kitsch),πιθανότατα γερμανικής καταγωγής,χρησιμοποιείται κυρίως υποτιμητικά για την περιγραφή έργων τέχνης ή εν γένει αντικειμένων των οποίων η αισθητική θεωρείται ψεύτικη,επιτηδευμένη ή ευτελής,στερούμενης βαθιάς σκέψης,και με αποκλειστικό σκοπό την τέρψη του θεατή για οικονομικό όφελος.(πηγή,βικιπαίδεια).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΚΟΥΤΟΥΓΚΟΣ,(1988),ΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΝΤΑΛΟΥΚΑΣ,(2006),ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ.
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΚΟΥΤΟΥΓΚΟΣ,(1988),ΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΝΤΑΛΟΥΚΑΣ,(2006),ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ,(2000),ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ.
ΜΙΚΗΣ ΘΕΩΔΟΡΑΚΗΣ,ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ.
ΜΙΚΗΣ ΘΕΩΔΟΡΑΚΗΣ,ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου