Οι νέες τεχνολογίες στην θεμελίωση του σύγχρονου μουσείου.
Για να κατανοήσουμε την χρήση των νέων τεχνολογιών στο σύγχρονο μουσείο, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε αρχικά τους ρόλους και τους σκοπούς των ίδιων των μουσείων.
Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με το International Council of Museums (2001) το μουσείο ορίζεται ως ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που συλλέγει, διατηρεί και εκθέτει στο κοινό αντικείμενα για εκπαιδευτικούς ή αισθητικούς λόγους. Με άλλα λόγια το μουσείο λειτουργεί ως μέσο για τη δια βίου εκπαίδευση και ψυχαγωγία του ατόμου,συνδυάζοντας μια επικοινωνιακή πολιτική που επιτρέπει την ευχάριστη και πολλαπλή πρόσβαση στην γνώση. Για την ολοκληρωμένη λειτουργία αυτής της επικοινωνιακής πολιτικής κρίνεται απαραίτητη η ευαισθητοποίηση, η συμμετοχή καθώς και η συνειδητοποίηση του κοινού.
Η χρήση των νέων τεχνολογιών στα μουσεία είχε αρχικό σκοπό την διαχείριση των συλλογών και την τεκμηρίωση τους, στην συνέχεια όμως συνέφερε σημαντικά στην αναζήτηση και ανάκτηση πληροφοριών, στον έλεγχο ορολογιών, στην διατήρηση διεθνών προτύπων και στην συντήρηση/προστασία των συλλογών.(Οικονόμου,2004,σ.2). Μία ακόμα σημαντική χρήση των νέων τεχνολογιών στα μουσεία που ενισχύει την αίσθηση της ψυχαγωγίας είναι οι διαδραστικές εφαρμογές τους, με αυτών των τρόπο δίνεται η δυνατότητα στο κοινό να διαδραματίζει ένα ενεργό ρόλο μέσα στο μουσείο,δείχνοντας του μία πιο δελεαστική μορφή του σύγχρονου μουσείου.Ακολουθώντας έτσι τις ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές και το μεταλλασσόμενο ρόλο του μουσείου οι νέες τεχνολογίες έχουν στηρίξει νέους τρόπους επικοινωνίας καθιστώντας δυνατή την άμεση ενημέρωση του κοινού για τις δραστηριότητες των μουσείων σε παγκόσμια κλίμακα,την προσέλκυση επισκεπτών , την αμφίδρομη επικοινωνία , την δημιουργία νέων υπηρεσιών μέσω εικονικών ξεναγήσεων και πρόσβασης σε υλικό που πλέον δεν εκτίθεται στο φυσικό χώρο των μουσείων. Καθιστώντας έτσι δυνατή μία ουσιαστική και μόνιμη σχέση με τους επισκέπτες.(Καβακλή & Μπακογίαννη,2004,σ.143).
Η χρήση συγκεκριμένα του παγκόσμιου διαδικτυακού ιστού δίνει την δυνατότητα πρόσβασης στο απομακρυσμένο γεωγραφικά κοινό μέσω των ιστοσελίδων , όπως επίσης και την ψηφιακή προσβασιμότητα σε άτομα με ειδικές ανάγκες κάνοντας έτσι την χρήση των νέων τεχνολογιών στον πολιτισμικό κλάδο ένα εργαλείο ίσων ευκαιριών και εμπειριών . Πιο συγκεκριμένα οι νέες τεχνολογίες πλέον δίνουν την δυνατότητα με την χρήση αναγνωστών οθόνης (screenreaders) χρήστες με προβλήματα όρασης ακόμη και τύφλωσης να μπορούν να περιηγηθούν στον ιστότοπο ενός μουσείου έχοντας την ίδια εμπειρία με οποιοδήποτε άνθρωπο.
Οι νέες τεχνολογίες έχουν σημαντικές εφαρμογές στον χώρο του πολιτισμού και ιδιαίτερα στον χώρο του μουσείου. Από εφαρμογές σε έξυπνες συσκευές όπως smartphones και tablets που δίνουν την δυνατότητα στον επισκέπτη του μουσείου να διαβάζει πληροφορίες των συλλογών εντός αλλά και εκτός του μουσείου, μέχρι και τρισδιάστατες απεικονίσεις που δίνουν έναν πολύ πιο ενδιαφέρον τόνο και μια πιο δελεαστική οπτική στο μουσείο.Στα πλαίσια της εκπαίδευσης οι νέες τεχνολογίες δίνουν την δυνατότητα σε μικρούς άλλα και μεγάλους να ενημερωθούν για το εκάστοτε μουσειακό χώρο με χρήση ψηφιακών εφαρμογών όπως παιχνίδια, βιβλιοθήκες, ψηφιακών φυλλαδίων και διαφημίσεων δίνοντας έτσι μία μεγάλη γκάμα δυνατοτήτων στην ενημέρωση, την επικοινωνία αλλά και την ψυχαγωγία που πρέπει να προσφέρει το σύγχρονο μουσείο.
Η χρήση των νέων τεχνολογιών δεν βρίσκει μόνο λύσεις για το ευρύ κοινό των μουσείων, δίνει την δυνατότητα και σε άλλες ομάδες στον χώρο του πολιτισμού, των τεχνών, της έρευνας και της εκπαίδευσης να βρουν οδούς επικοινωνίας και συνεργασίας με το μουσείο.Με την δημιουργία πλατφορμών συζητήσεων και ανταλλαγής ακαδημαϊκού υλικού και πληροφοριών δημιουργεί έναν δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ του μουσείου και των άμεσα ενδιαφερομένων προς σε αυτό και τις συλλογές του ερευνητικού κοινού όπως αρχαιολόγους, ιστορικούς της τέχνης, ερευνητές στον τομέα των πολιτισμικών αγαθών και φοιτητές.Με αυτό το τρόπο το ίδιο το μουσείο μπορεί να προάγει και να εδραιώσει νέες επιστημονικές πρακτικές και αντιλήψεις στον κλάδο της πολιτισμικής διαχείρισης και της σύγχρονης μουσειολογίας . Σημαντικό δε είναι πως με αυτόν τον τρόπο διανομής και επεξεργασίας του ψηφιακού υλικού του μουσείου, το ίδιο το μουσείο εξελίσσει τις δυνατότητες του, όπως επίσης και εκσυγχρονίζει τις πληροφορίες και το επίπεδο εκμάθησης και εκπαίδευσης προς το κοινό του.
Αυτή η παγκόσμια διανομή πληροφοριών θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο όμως την πνευματική ιδιοκτησία και τις ερευνητικές δραστηριότητες των επιστημόνων δημιουργώντας έτσι ένα τεράστιο πλήγμα στον κλάδο. Με την χρήση όμως εργαλείων των νέων τεχνολογιών όπως ψηφιακές υπογραφές, υδατογραφήματα, κωδικοποίηση κειμένου και οργανισμούς πιστοποίησης κάτι τέτοιο έχει αποφευχθεί σε σημαντικό βαθμό προσάπτοντας έτσι και στις νέες τεχνολογίες μια σημαντική ιδιότητα ασφάλειας και εμπιστοσύνης του πολιτισμικού πλούτου. Σίγουρα ο τομέας δράσης των νέων τεχνολογιών στην πολιτισμική διαχείριση και προβολή έχει να δώσει ακόμα πολλά, γνωρίζοντας πως είναι ένας σχετικά νέος επιστημονικός κλάδος, σίγουρα όμως δεν πρέπει ποτέ να παραμερίσουμε την πολιτισμική αξία οποιουδήποτε πολιτισμικού προϊόντος προς χάριν της προβολής του, άλλωστε η λέξη "διαχείριση" προϋποθέτει την γνώση για το αντικείμενο με τελικό σκοπό την ασφάλεια της πολιτισμικής του ταυτότητας.
Το μουσείο της Περγάμου (Pergamon Museum)
Το μουσείο της Περγάμου βρίσκεται στο Νότιο Βερολίνο και συγκεκριμένα στο νησί των μουσείων. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1930 και πήρε το όνομα του από τον βωμό της Περγάμου που είναι και το σημαντικότερο έκθεμα του μουσείου. Στο μουσείο υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα από τη ελληνιστική εποχή σχετικά με την ιστορία της Περγάμου αλλά και γενικότερα της γεωγραφικής περιοχής γύρω από αυτή. Επίσης υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα διαφορετικών χρονικών εποχών από την Νάξο, την Σάμο, την Μίλητο, την Βαβυλώνα και την Ιορδανία.
Ψηφιακά το μουσείο εκπροσωπείται από μία σχετικά σύγχρονη και μη ανεξάρτητη ιστοσελίδα αφού εντάσσεται σε μία πλατφόρμα με όλα τα μουσεία του Βερολίνου, με μια γενικότερη συγκράτηση στα έντονα χρώματα αφού γίνεται χρήση μόνο του λευκού, του μαύρου και του γκρι χρώματος, θέλοντας προφανώς να προσδώσουν μια σοβαρότητα στην εμφάνιση της ιστοσελίδας τους, που παράλληλα όμως δίνει και μεγαλύτερη έμφαση στις φωτογραφίες των εκθεμάτων από τον επισκέπτη.Στην κεντρική σελίδα του ιστοτόπου υπάρχουν κουμπιά που δίνουν πληροφορίες στον επισκέπτη για την διεύθυνση του μουσείου, τις ώρες λειτουργίας, τις τιμές των εισιτηρίων, την επικοινωνία με τους υπευθύνους, την καφετέρια και τα είδη δώρων όπως επίσης και πληροφορίες για την επιστημονική έρευνα και συνεργασία με το μουσείο, σημαντικό δε είναι πως ο ιστότοπος δίνει την δυνατότητα προβολής οπτικοακουστικών μέσων και ψηφιακής περιήγησης.
Για να ενίσχυση τον ρόλο του σαν ένα πολυδιάστατο μέσω επικοινωνίας το μουσείο της Περγάμου παρέχει πρόσβαση στον επισκέπτη στα δελτία τύπου του μουσείου, αλλά και δια μέσου της συνολικής πλατφόρμας των μουσείων του Βερολίνου προσφέρει πληροφορίες για τα ερευνητικά του έργα και για το ερευνητικό του δίκτυο, παράλληλα δίνει την δυνατότητα πρόσβασης σε μία ψηφιακή διαδικτυακή βάση δεδομένων που περιέχει όλα τα εκθέματα, με όλα τα στοιχεία που τα απαρτίζουν όπως περιγραφή,τρισδιάστατες εικόνες ακόμα και ήχο.
Στα πλαίσια της εκπαίδευσης το μουσείο της Περγάμου προσφέρει μια τεράστια δυναμική για την διασυνοριακή συνεργασία των θεσμικών ερευνών για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, αφού μέσα από τον ιστοτοπό του, προσφέρει την δυνατότητα ενημέρωσης για υποτροφίες στον κλάδο της μουσειολογίας και της συντήρησης έργων τέχνης, μνημείων και πολιτισμικών συνόλων.
Συνάμα ο δικτυακός τόπος του μουσείου της Περγάμου στοχεύει στην επικοινωνία και εκπαίδευση όχι μόνο του ευρύ κοινού αλλά και σε ένα πιο ακαδημαϊκού κοινό. Με την χρήση εικόνων στον ιστότοπο δημιουργείται μία αίσθηση ψυχαγωγίας δίνοντας συνάμα και ένα πιο αποτελεσματικό τρόπο κατανόησης των εκθεμάτων.Πιο συγκεκριμένα στον ιστότοπο του μουσείου κατά γενικό κανόνα παραθέτονται εικόνες των εκθεμάτων, με κεντρική αυτή του βωμού της Περγάμου, που είναι και το σημαντικότερο έκθεμα.Παράλληλα οι εικόνες αντιπροσωπεύουν την φιλοσοφία του μουσείου σχετικά με την οικουμενική διάδοση της πληροφορίας διότι παραθέτουν τις διάφορες κατηγορίες κοινού του μουσείου (ευρύ κοινό, ερευνητές, επιστήμονες ).
Συνοψίζοντας ο ιστότοπος του μουσείου της Περγάμου θεωρείται αναμφίβολα ένας από τους ποιοτικούς πολιτιστικούς δικτυακούς κόμβους διότι εμπεριέχει ποικιλομορφία πολιτιστικής κληρονομίας παρέχοντας πρόσβαση σε όλους τους πολίτες (πρόγραμμα MINERVA, 2002, σ.10 ).Αναλυτικότερα ο ιστότοπος του μουσείου της Περγάμου προωθεί την διαφάνεια, καθώς παρουσιάζει με σαφήνεια τους στόχους και την ταυτότητα του μουσείου, δίνοντας την δυνατότητα για μία ποικιλόμορφη παρουσία κοινού στο μουσείου, προωθώντας έναν βαθύτατα ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα με δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τους χρήστες του. Η ένταξη του διαδικτυακού τόπου του μουσείου της Περγάμου σε μία γενικευμένη πλατφόρμα μουσειακών συλλογών και μουσείων αποτελεί μια σημαντική και μακροπρόθεσμη στρατηγική για την διατήρηση και τεκμηρίωση του πολιτισμικού του περιεχομένου, συνοδεύοντας έτσι και την προστασία των πνευματικών του δικαιωμάτων. Αυτή η διαλειτουργικότητα που προσφέρει αυτή η πολιτισμική πλατφόρμα καθιστά άμεσα προσβάσιμο προς όλους το πολιτισμικό περιεχόμενο του μουσείου, συνδέοντας το μαζί και με τα άλλα πολιτισμικά ιδρύματα.
Ανακεφαλαιώνοντας, με την συμβολή των νέων τεχνολογιών, το μουσείο κατάφερε να γίνει πιο ελκυστικό στο κοινό του, καθώς συνδύασε ψυχαγωγία και εκπαίδευση. Ταυτόχρονα μπόρεσε να διατελέσει ένα οικουμενικό εργαλείο επικοινωνίας και συνεργασίας , δίνοντας έτσι την δυνατότητα εξέλιξης του κλάδου της πολιτισμικής διαχείρισης και προβολής .
Βάση της εμπειρικής έρευνας και σύμφωνα με την διαδικτυακή περιήγηση σε άλλους ιστοτόπους πολιτισμικών φορέων και μουσείων κρίνονται σκόπιμες οι κάτωθι προτάσεις για τροποποιήσεις και προσθήκες στον ιστότοπο του μουσείου της Περγάμου.
Βάση ερευνών η χρήση περισσότερου χρώματος στην δημιουργία ιστοτόπων, δημιουργεί ένα πιο δελεαστικό και ενδιαφέρον περιβάλλον για χρήστες μικρότερης ηλικίας (Οικονόμου,1996,σ.25), πράγμα που σημαίνει ότι θα ήταν πολύ εύστοχο ένα μουσείο να χρησιμοποιήσει έντονα αλλά και περισσότερα χρώματα στην κατασκευή του ιστοτόπου του με στόχο το μικρότερο ηλικιακά κοινό για να τονώσει τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα. Σαν παράδειγμα σε αυτήν την τροποποίηση μπορούμε να θέσουμε τον ιστότοπο του μουσείου του Λούβρου που από την κεντρική του σελίδα είναι αισθητή η διαφορά του περιβάλλοντος.
Επιπροσθέτως , στα πλαίσια της ψηφιακής προσβασιμότητας είναι σημαντική η ένταξη περισσότερων εκδόσεων του ιστοτόπου σε διαφορετικές γλώσσες, όπως για παράδειγμα του ιστοτόπου του Βρετανικού μουσείου που παρέχει δυνατότητα εννέα γλωσσών σε αντίθεση με δύο που χρησιμοποιεί το μουσείο της Περγάμου.Με αυτόν το τρόπο η ιστοσελίδα του μουσείο γίνεται ιδιαίτερα προσφιλή και σε χρήστες άλλων κρατών, πολλαπλασιάζοντας έτσι το κοινό του μουσείου.Στα πλαίσια της ψηφιακής προσβασιμότητας θα ήταν δυνατή και η χρήση περισσότερων βοηθημάτων για τους χρήστες της ιστοσελίδας, μερικά από αυτά είναι γνωστά μεσώ της σελίδας για την ψηφιακή προσβασιμότητα w3c.org, που προσφέρει κώδικα και πληροφορίες για την δημιουργία ψηφιακών υλικών προσβάσιμα προς όλους ανεξάρτητα με το λογισμικό που χρησιμοποιούν, το υλικό, την γλώσσα και την κουλτούρα των χρηστών.Παράλληλα δίνει τεράστιες δυνατότητες για την επαρκή χρήση των ψηφιακών εφαρμογών από χρήστες με ειδικές ψυχικές και σωματικές δυνατότητες, όπως χρήστες με προβλήματα κίνησης, όρασης.ακοής και διανόησης. Η χρήση των νέων τεχνολογιών στο πολιτισμικό κλάδο τελικά αποδείχθηκε το μέγιστο εργαλείο παροχής πληροφοριών παγκοσμίως, συνδυάζοντας την προστασία του πολιτισμικού περιεχομένου και την δυνατότητα κατανόησης του περιεχομένου από όλους τους χρήστες.
Οι νέες τεχνολογίες μπόρεσαν και ένταξαν έναν νέο επιστημονικό κλάδο στο χώρο της πολιτισμικής διαχείρισης, την ψηφιακή μουσειολογία, έναν νέο και σύγχρονο κλάδο με πάρα πολλές δυνατότητες και προοπτικές εξέλιξης. Οι ψηφιακές εφαρμογές που μπορούν να δημιουργηθούν δια μέσου αυτού του κλάδου μπορούν να θέσουν νέες διαστάσεις στην πολιτισμική διαχείριση καταργώντας τα σημερινά όρια των επιστημόνων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
Γκαζή, Α. & Νικηφορίδου, Α. , (2004) , Η χρήση των νέων τεχνολογιών στις εκθέσεις μουσείων: ένα μέσον ερμηνείας , σελ. 373-383
Καβακλή, Ε. & Μπακογιάννη, Σ. , (2004) , Αξιολόγηση ευχρηστίας δικτύακων τόπων μουσείων: αποτελέσματα έρευνας στους φοιτητές του Τ.Π.Τ.Ε. ,σελ. 141-53
Μπούνια, Αλεξάνδρα, (2002) , Τα πολυμέσα ως ερμηνευτικά εργαλεία στα ελληνικά μουσεία : γενικές αρχές και προβληματισμοί.
MINERVA , Αρχές ποιότητας για πολιτιστικούς και διαδικτύακους κόμβους
Οικονόμου ,Μαρία ,(2004) , Νέες τεχνολογίες και Μουσεία : εργαλείο, τροχοπέδη ή συρμός ; , museology-international scientifice electronic journal, issue 1
Οικονόμου ,Μαρία ,(2003), μουσείο:αποθήκη ή ζωντανός οργανισμός; Μουσειολογικοί Προβληματισμοί και Ζητήματα,εκδόσεις κριτική επιστημονική βιβλιοθήκη
Οικονόμου ,Μαρία , Η τεχνολογία στην υπηρεσία της πολιτισμικής κληρονομίας-Διαχείριση , εκπαίδευση , επικοινωνία , σελ. 7-13
Economou, M. 1996. ‘Evaluation’ in van der Starre, J., Davis, B., and Trant, J. (eds.) Introduction to Multimedia in Museums: A report by the ICOM/CIDOC Multimedia Working Group The Hague, p.53-61.
Οικονόμου, Μαρία, (1996), Πολυμέσα στα Μουσεία: Αξιολόγηση των Εφαρμογών, Mίτος
Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με το International Council of Museums (2001) το μουσείο ορίζεται ως ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που συλλέγει, διατηρεί και εκθέτει στο κοινό αντικείμενα για εκπαιδευτικούς ή αισθητικούς λόγους. Με άλλα λόγια το μουσείο λειτουργεί ως μέσο για τη δια βίου εκπαίδευση και ψυχαγωγία του ατόμου,συνδυάζοντας μια επικοινωνιακή πολιτική που επιτρέπει την ευχάριστη και πολλαπλή πρόσβαση στην γνώση. Για την ολοκληρωμένη λειτουργία αυτής της επικοινωνιακής πολιτικής κρίνεται απαραίτητη η ευαισθητοποίηση, η συμμετοχή καθώς και η συνειδητοποίηση του κοινού.
Η χρήση των νέων τεχνολογιών στα μουσεία είχε αρχικό σκοπό την διαχείριση των συλλογών και την τεκμηρίωση τους, στην συνέχεια όμως συνέφερε σημαντικά στην αναζήτηση και ανάκτηση πληροφοριών, στον έλεγχο ορολογιών, στην διατήρηση διεθνών προτύπων και στην συντήρηση/προστασία των συλλογών.(Οικονόμου,2004,σ.2). Μία ακόμα σημαντική χρήση των νέων τεχνολογιών στα μουσεία που ενισχύει την αίσθηση της ψυχαγωγίας είναι οι διαδραστικές εφαρμογές τους, με αυτών των τρόπο δίνεται η δυνατότητα στο κοινό να διαδραματίζει ένα ενεργό ρόλο μέσα στο μουσείο,δείχνοντας του μία πιο δελεαστική μορφή του σύγχρονου μουσείου.Ακολουθώντας έτσι τις ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές και το μεταλλασσόμενο ρόλο του μουσείου οι νέες τεχνολογίες έχουν στηρίξει νέους τρόπους επικοινωνίας καθιστώντας δυνατή την άμεση ενημέρωση του κοινού για τις δραστηριότητες των μουσείων σε παγκόσμια κλίμακα,την προσέλκυση επισκεπτών , την αμφίδρομη επικοινωνία , την δημιουργία νέων υπηρεσιών μέσω εικονικών ξεναγήσεων και πρόσβασης σε υλικό που πλέον δεν εκτίθεται στο φυσικό χώρο των μουσείων. Καθιστώντας έτσι δυνατή μία ουσιαστική και μόνιμη σχέση με τους επισκέπτες.(Καβακλή & Μπακογίαννη,2004,σ.143).
Η χρήση συγκεκριμένα του παγκόσμιου διαδικτυακού ιστού δίνει την δυνατότητα πρόσβασης στο απομακρυσμένο γεωγραφικά κοινό μέσω των ιστοσελίδων , όπως επίσης και την ψηφιακή προσβασιμότητα σε άτομα με ειδικές ανάγκες κάνοντας έτσι την χρήση των νέων τεχνολογιών στον πολιτισμικό κλάδο ένα εργαλείο ίσων ευκαιριών και εμπειριών . Πιο συγκεκριμένα οι νέες τεχνολογίες πλέον δίνουν την δυνατότητα με την χρήση αναγνωστών οθόνης (screenreaders) χρήστες με προβλήματα όρασης ακόμη και τύφλωσης να μπορούν να περιηγηθούν στον ιστότοπο ενός μουσείου έχοντας την ίδια εμπειρία με οποιοδήποτε άνθρωπο.
Οι νέες τεχνολογίες έχουν σημαντικές εφαρμογές στον χώρο του πολιτισμού και ιδιαίτερα στον χώρο του μουσείου. Από εφαρμογές σε έξυπνες συσκευές όπως smartphones και tablets που δίνουν την δυνατότητα στον επισκέπτη του μουσείου να διαβάζει πληροφορίες των συλλογών εντός αλλά και εκτός του μουσείου, μέχρι και τρισδιάστατες απεικονίσεις που δίνουν έναν πολύ πιο ενδιαφέρον τόνο και μια πιο δελεαστική οπτική στο μουσείο.Στα πλαίσια της εκπαίδευσης οι νέες τεχνολογίες δίνουν την δυνατότητα σε μικρούς άλλα και μεγάλους να ενημερωθούν για το εκάστοτε μουσειακό χώρο με χρήση ψηφιακών εφαρμογών όπως παιχνίδια, βιβλιοθήκες, ψηφιακών φυλλαδίων και διαφημίσεων δίνοντας έτσι μία μεγάλη γκάμα δυνατοτήτων στην ενημέρωση, την επικοινωνία αλλά και την ψυχαγωγία που πρέπει να προσφέρει το σύγχρονο μουσείο.
Η χρήση των νέων τεχνολογιών δεν βρίσκει μόνο λύσεις για το ευρύ κοινό των μουσείων, δίνει την δυνατότητα και σε άλλες ομάδες στον χώρο του πολιτισμού, των τεχνών, της έρευνας και της εκπαίδευσης να βρουν οδούς επικοινωνίας και συνεργασίας με το μουσείο.Με την δημιουργία πλατφορμών συζητήσεων και ανταλλαγής ακαδημαϊκού υλικού και πληροφοριών δημιουργεί έναν δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ του μουσείου και των άμεσα ενδιαφερομένων προς σε αυτό και τις συλλογές του ερευνητικού κοινού όπως αρχαιολόγους, ιστορικούς της τέχνης, ερευνητές στον τομέα των πολιτισμικών αγαθών και φοιτητές.Με αυτό το τρόπο το ίδιο το μουσείο μπορεί να προάγει και να εδραιώσει νέες επιστημονικές πρακτικές και αντιλήψεις στον κλάδο της πολιτισμικής διαχείρισης και της σύγχρονης μουσειολογίας . Σημαντικό δε είναι πως με αυτόν τον τρόπο διανομής και επεξεργασίας του ψηφιακού υλικού του μουσείου, το ίδιο το μουσείο εξελίσσει τις δυνατότητες του, όπως επίσης και εκσυγχρονίζει τις πληροφορίες και το επίπεδο εκμάθησης και εκπαίδευσης προς το κοινό του.
Αυτή η παγκόσμια διανομή πληροφοριών θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο όμως την πνευματική ιδιοκτησία και τις ερευνητικές δραστηριότητες των επιστημόνων δημιουργώντας έτσι ένα τεράστιο πλήγμα στον κλάδο. Με την χρήση όμως εργαλείων των νέων τεχνολογιών όπως ψηφιακές υπογραφές, υδατογραφήματα, κωδικοποίηση κειμένου και οργανισμούς πιστοποίησης κάτι τέτοιο έχει αποφευχθεί σε σημαντικό βαθμό προσάπτοντας έτσι και στις νέες τεχνολογίες μια σημαντική ιδιότητα ασφάλειας και εμπιστοσύνης του πολιτισμικού πλούτου. Σίγουρα ο τομέας δράσης των νέων τεχνολογιών στην πολιτισμική διαχείριση και προβολή έχει να δώσει ακόμα πολλά, γνωρίζοντας πως είναι ένας σχετικά νέος επιστημονικός κλάδος, σίγουρα όμως δεν πρέπει ποτέ να παραμερίσουμε την πολιτισμική αξία οποιουδήποτε πολιτισμικού προϊόντος προς χάριν της προβολής του, άλλωστε η λέξη "διαχείριση" προϋποθέτει την γνώση για το αντικείμενο με τελικό σκοπό την ασφάλεια της πολιτισμικής του ταυτότητας.
Το μουσείο της Περγάμου (Pergamon Museum)
Το μουσείο της Περγάμου βρίσκεται στο Νότιο Βερολίνο και συγκεκριμένα στο νησί των μουσείων. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1930 και πήρε το όνομα του από τον βωμό της Περγάμου που είναι και το σημαντικότερο έκθεμα του μουσείου. Στο μουσείο υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα από τη ελληνιστική εποχή σχετικά με την ιστορία της Περγάμου αλλά και γενικότερα της γεωγραφικής περιοχής γύρω από αυτή. Επίσης υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα διαφορετικών χρονικών εποχών από την Νάξο, την Σάμο, την Μίλητο, την Βαβυλώνα και την Ιορδανία.
Ψηφιακά το μουσείο εκπροσωπείται από μία σχετικά σύγχρονη και μη ανεξάρτητη ιστοσελίδα αφού εντάσσεται σε μία πλατφόρμα με όλα τα μουσεία του Βερολίνου, με μια γενικότερη συγκράτηση στα έντονα χρώματα αφού γίνεται χρήση μόνο του λευκού, του μαύρου και του γκρι χρώματος, θέλοντας προφανώς να προσδώσουν μια σοβαρότητα στην εμφάνιση της ιστοσελίδας τους, που παράλληλα όμως δίνει και μεγαλύτερη έμφαση στις φωτογραφίες των εκθεμάτων από τον επισκέπτη.Στην κεντρική σελίδα του ιστοτόπου υπάρχουν κουμπιά που δίνουν πληροφορίες στον επισκέπτη για την διεύθυνση του μουσείου, τις ώρες λειτουργίας, τις τιμές των εισιτηρίων, την επικοινωνία με τους υπευθύνους, την καφετέρια και τα είδη δώρων όπως επίσης και πληροφορίες για την επιστημονική έρευνα και συνεργασία με το μουσείο, σημαντικό δε είναι πως ο ιστότοπος δίνει την δυνατότητα προβολής οπτικοακουστικών μέσων και ψηφιακής περιήγησης.
Για να ενίσχυση τον ρόλο του σαν ένα πολυδιάστατο μέσω επικοινωνίας το μουσείο της Περγάμου παρέχει πρόσβαση στον επισκέπτη στα δελτία τύπου του μουσείου, αλλά και δια μέσου της συνολικής πλατφόρμας των μουσείων του Βερολίνου προσφέρει πληροφορίες για τα ερευνητικά του έργα και για το ερευνητικό του δίκτυο, παράλληλα δίνει την δυνατότητα πρόσβασης σε μία ψηφιακή διαδικτυακή βάση δεδομένων που περιέχει όλα τα εκθέματα, με όλα τα στοιχεία που τα απαρτίζουν όπως περιγραφή,τρισδιάστατες εικόνες ακόμα και ήχο.
Στα πλαίσια της εκπαίδευσης το μουσείο της Περγάμου προσφέρει μια τεράστια δυναμική για την διασυνοριακή συνεργασία των θεσμικών ερευνών για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, αφού μέσα από τον ιστοτοπό του, προσφέρει την δυνατότητα ενημέρωσης για υποτροφίες στον κλάδο της μουσειολογίας και της συντήρησης έργων τέχνης, μνημείων και πολιτισμικών συνόλων.
Συνάμα ο δικτυακός τόπος του μουσείου της Περγάμου στοχεύει στην επικοινωνία και εκπαίδευση όχι μόνο του ευρύ κοινού αλλά και σε ένα πιο ακαδημαϊκού κοινό. Με την χρήση εικόνων στον ιστότοπο δημιουργείται μία αίσθηση ψυχαγωγίας δίνοντας συνάμα και ένα πιο αποτελεσματικό τρόπο κατανόησης των εκθεμάτων.Πιο συγκεκριμένα στον ιστότοπο του μουσείου κατά γενικό κανόνα παραθέτονται εικόνες των εκθεμάτων, με κεντρική αυτή του βωμού της Περγάμου, που είναι και το σημαντικότερο έκθεμα.Παράλληλα οι εικόνες αντιπροσωπεύουν την φιλοσοφία του μουσείου σχετικά με την οικουμενική διάδοση της πληροφορίας διότι παραθέτουν τις διάφορες κατηγορίες κοινού του μουσείου (ευρύ κοινό, ερευνητές, επιστήμονες ).
Συνοψίζοντας ο ιστότοπος του μουσείου της Περγάμου θεωρείται αναμφίβολα ένας από τους ποιοτικούς πολιτιστικούς δικτυακούς κόμβους διότι εμπεριέχει ποικιλομορφία πολιτιστικής κληρονομίας παρέχοντας πρόσβαση σε όλους τους πολίτες (πρόγραμμα MINERVA, 2002, σ.10 ).Αναλυτικότερα ο ιστότοπος του μουσείου της Περγάμου προωθεί την διαφάνεια, καθώς παρουσιάζει με σαφήνεια τους στόχους και την ταυτότητα του μουσείου, δίνοντας την δυνατότητα για μία ποικιλόμορφη παρουσία κοινού στο μουσείου, προωθώντας έναν βαθύτατα ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα με δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τους χρήστες του. Η ένταξη του διαδικτυακού τόπου του μουσείου της Περγάμου σε μία γενικευμένη πλατφόρμα μουσειακών συλλογών και μουσείων αποτελεί μια σημαντική και μακροπρόθεσμη στρατηγική για την διατήρηση και τεκμηρίωση του πολιτισμικού του περιεχομένου, συνοδεύοντας έτσι και την προστασία των πνευματικών του δικαιωμάτων. Αυτή η διαλειτουργικότητα που προσφέρει αυτή η πολιτισμική πλατφόρμα καθιστά άμεσα προσβάσιμο προς όλους το πολιτισμικό περιεχόμενο του μουσείου, συνδέοντας το μαζί και με τα άλλα πολιτισμικά ιδρύματα.
Ανακεφαλαιώνοντας, με την συμβολή των νέων τεχνολογιών, το μουσείο κατάφερε να γίνει πιο ελκυστικό στο κοινό του, καθώς συνδύασε ψυχαγωγία και εκπαίδευση. Ταυτόχρονα μπόρεσε να διατελέσει ένα οικουμενικό εργαλείο επικοινωνίας και συνεργασίας , δίνοντας έτσι την δυνατότητα εξέλιξης του κλάδου της πολιτισμικής διαχείρισης και προβολής .
Βάση της εμπειρικής έρευνας και σύμφωνα με την διαδικτυακή περιήγηση σε άλλους ιστοτόπους πολιτισμικών φορέων και μουσείων κρίνονται σκόπιμες οι κάτωθι προτάσεις για τροποποιήσεις και προσθήκες στον ιστότοπο του μουσείου της Περγάμου.
Βάση ερευνών η χρήση περισσότερου χρώματος στην δημιουργία ιστοτόπων, δημιουργεί ένα πιο δελεαστικό και ενδιαφέρον περιβάλλον για χρήστες μικρότερης ηλικίας (Οικονόμου,1996,σ.25), πράγμα που σημαίνει ότι θα ήταν πολύ εύστοχο ένα μουσείο να χρησιμοποιήσει έντονα αλλά και περισσότερα χρώματα στην κατασκευή του ιστοτόπου του με στόχο το μικρότερο ηλικιακά κοινό για να τονώσει τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα. Σαν παράδειγμα σε αυτήν την τροποποίηση μπορούμε να θέσουμε τον ιστότοπο του μουσείου του Λούβρου που από την κεντρική του σελίδα είναι αισθητή η διαφορά του περιβάλλοντος.
Επιπροσθέτως , στα πλαίσια της ψηφιακής προσβασιμότητας είναι σημαντική η ένταξη περισσότερων εκδόσεων του ιστοτόπου σε διαφορετικές γλώσσες, όπως για παράδειγμα του ιστοτόπου του Βρετανικού μουσείου που παρέχει δυνατότητα εννέα γλωσσών σε αντίθεση με δύο που χρησιμοποιεί το μουσείο της Περγάμου.Με αυτόν το τρόπο η ιστοσελίδα του μουσείο γίνεται ιδιαίτερα προσφιλή και σε χρήστες άλλων κρατών, πολλαπλασιάζοντας έτσι το κοινό του μουσείου.Στα πλαίσια της ψηφιακής προσβασιμότητας θα ήταν δυνατή και η χρήση περισσότερων βοηθημάτων για τους χρήστες της ιστοσελίδας, μερικά από αυτά είναι γνωστά μεσώ της σελίδας για την ψηφιακή προσβασιμότητα w3c.org, που προσφέρει κώδικα και πληροφορίες για την δημιουργία ψηφιακών υλικών προσβάσιμα προς όλους ανεξάρτητα με το λογισμικό που χρησιμοποιούν, το υλικό, την γλώσσα και την κουλτούρα των χρηστών.Παράλληλα δίνει τεράστιες δυνατότητες για την επαρκή χρήση των ψηφιακών εφαρμογών από χρήστες με ειδικές ψυχικές και σωματικές δυνατότητες, όπως χρήστες με προβλήματα κίνησης, όρασης.ακοής και διανόησης. Η χρήση των νέων τεχνολογιών στο πολιτισμικό κλάδο τελικά αποδείχθηκε το μέγιστο εργαλείο παροχής πληροφοριών παγκοσμίως, συνδυάζοντας την προστασία του πολιτισμικού περιεχομένου και την δυνατότητα κατανόησης του περιεχομένου από όλους τους χρήστες.
Οι νέες τεχνολογίες μπόρεσαν και ένταξαν έναν νέο επιστημονικό κλάδο στο χώρο της πολιτισμικής διαχείρισης, την ψηφιακή μουσειολογία, έναν νέο και σύγχρονο κλάδο με πάρα πολλές δυνατότητες και προοπτικές εξέλιξης. Οι ψηφιακές εφαρμογές που μπορούν να δημιουργηθούν δια μέσου αυτού του κλάδου μπορούν να θέσουν νέες διαστάσεις στην πολιτισμική διαχείριση καταργώντας τα σημερινά όρια των επιστημόνων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
Γκαζή, Α. & Νικηφορίδου, Α. , (2004) , Η χρήση των νέων τεχνολογιών στις εκθέσεις μουσείων: ένα μέσον ερμηνείας , σελ. 373-383
Καβακλή, Ε. & Μπακογιάννη, Σ. , (2004) , Αξιολόγηση ευχρηστίας δικτύακων τόπων μουσείων: αποτελέσματα έρευνας στους φοιτητές του Τ.Π.Τ.Ε. ,σελ. 141-53
Μπούνια, Αλεξάνδρα, (2002) , Τα πολυμέσα ως ερμηνευτικά εργαλεία στα ελληνικά μουσεία : γενικές αρχές και προβληματισμοί.
MINERVA , Αρχές ποιότητας για πολιτιστικούς και διαδικτύακους κόμβους
Οικονόμου ,Μαρία ,(2004) , Νέες τεχνολογίες και Μουσεία : εργαλείο, τροχοπέδη ή συρμός ; , museology-international scientifice electronic journal, issue 1
Οικονόμου ,Μαρία ,(2003), μουσείο:αποθήκη ή ζωντανός οργανισμός; Μουσειολογικοί Προβληματισμοί και Ζητήματα,εκδόσεις κριτική επιστημονική βιβλιοθήκη
Οικονόμου ,Μαρία , Η τεχνολογία στην υπηρεσία της πολιτισμικής κληρονομίας-Διαχείριση , εκπαίδευση , επικοινωνία , σελ. 7-13
Economou, M. 1996. ‘Evaluation’ in van der Starre, J., Davis, B., and Trant, J. (eds.) Introduction to Multimedia in Museums: A report by the ICOM/CIDOC Multimedia Working Group The Hague, p.53-61.
Οικονόμου, Μαρία, (1996), Πολυμέσα στα Μουσεία: Αξιολόγηση των Εφαρμογών, Mίτος
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου